دلیل و درمان پرخاشگری کودک چیست؟

با عرض سلام و تقدیم احترام خدمت شما پرسشگر محترم! ارتباط شما با ما گویای این است که در صدد انتخاب مسیر صحیح هستید و امیدواریم ما نیز راهنمای خوبی برایتان باشیم.

پرسشگر گرامی، ای کاش در مورد رفتار کودک بیشتر توضیح می دادید -از چه موقعی چنین رفتاری در کودک شما رخ داده است؟ -این رفتار او با چه اتفاقی همراه بوده است؟ -او با این کار چه هدفی ر ادنبال می کند؟ -ارتباط همسرتان با کودک شما چگونه است؟ -ارتباط عاطفی شما با او چگونه است؟ -چه چیزی باعث چنین رفتاری شده است؟ قبل از هر چیز از شما می خواهم صحنه زیر را تصور کنید: فرزندتان از شما خواسته ای دارد اما شما به دلائلی از برآورده کردن خواسته او امتناع می کنید.او بیشتر پافشاری می کند اما شما هنوز مقاومت می کنید. او شروع به گریه کردن می کند، اما شما به خواسته او بی توجه هستید تا اینکه او شروع به گریه می کند، شما هم که خسته هستید مجبور می شوید علیرغم میلتان با این کار شما یک دفعه از موضع خود عقب نشینی می کنید. شما مجبور می شوید کاری را بکنید که به آن راضی نیستید. به نظر شما با این رفتارتان چه چیزی به کودک خود یاد می دهید؟ کودک شما از رفتارتان یاد می گیرد که هر چیزی را می تواند با گریه بدست آورد و حال آنکه چنانچه در همان اولین درخواست کودک بدون هیچ مقاومتی برای او اسباب بازی می خریدید، چنین عادتی در کودک شما شکل نمی گرفت. تکرار این زنجیره رفتاری باعث می شود تا کودک شما عادت کند که هر چیزی را با این روش غلط بدست آورد. آری چنانچه شما در همان مرحله اول خواسته او را بر طرف می کردید، به مراتب آسیب آن کمتر از این بود که بعد از چندین مرتبه اصرار فرزندتان خواسته او را بر آورده کنید.بنابراین از همان ابتدای زندگی، هنگامی که کودک از شما درخواستی داشت و احساس کردید برای وی ضرری ندارد، بلافاصله آن را در اختیار کودک قرار دهید و نگذارید با گریه یا لجبازی به خواسته خود برسد و اگر به هر دلیلی فکر می‌کنید نباید با درخواستش موافقت کنید، دلیل عدم اجرای خواسته اش را فقط یک بار توضیح دهید. حین توضیح لازم نیست زیاد وارد جزئیات شوید و هربار که طلب کرد، با گفتن کلماتی نظیر "ندارم"، "نیست" یا "تمام شد" سعی نکنید کودک را توجیه کنید چراکه هر بار که شما این کلمات را بگوئید، او درخواستش را تکرار می‌کند و این ماجرا ادامه دارد؛ حتی اگر لجبازی کرد، به گریه افتاد و با برابر پرت کردن اشیاء توسط او و داد و غلطیدن روی زمین توجه شما را برانگیخت، تحت هیچ شرایطی به خواسته‌اش توجه نکنید چرا که یاد می‌گیرد اگر چیزی می‌خواهد باید گریه کند و این رفتارها را نشان دهد. متاسفانه بسیاری از خانواده‌ها با رسیدن کودک به این مرحله، از روی دلسوزی و برای آرام کردن وی سعی در اجابت خواسته‌هایش دارند و این نکته بسیار مهم را از یاد می‌برند که با گریه و لجبازی هیچ اتفاقی برای کودک نمی‌افتد و با گذشت زمان آرام می‌شود.

اکنون با توجه به مطلب بالا به بررسی بیشتر سوال شما می پردازم: مهم ترین کار در بر طرف کردن مشکلات رفتاری کودکان، بر قرار کردن ارتباط عاطفی با کودک می باشد. ممکن است بگوئید هر مادری فرزند خود را دوست دارد و به او عشق می ورزد، بله این مطلب درست است اما منظور من رعایت کردن نکات ریزی است که ممکن است از دید شما مخفی بماند. برای اینکه بهتر به اهمیت این ارتباط پی ببرید، مثالی برای شما ذکر می کنم، تصور کنید نخی را به یک ماشین اسباب بازی بسته اید و با این نخ قصد دارید این ماشین را جا به جا کنید؛ تا زمانی که اتصال نخ به ماشین بر قرار است، شما به راحتی ماشین را جا به جا می کنید، ناگهان نخ پاره می شود؛ هر چه انرژی وارد می کنید فایده ای ندارد، چرا که اتصال شما با ماشین قطع شده است. دقیقاً ایجاد ارتباط عاطفی با کودک، نقش این نخ را بازی می کند، نقش پلی بین شما و کودکتان را دارد. تا زمانی این پل بین شما و کودک ایجاد نشده است، تلاش های تربیتی شما فایده ای ندارد و به هیچ نتیجه ای نمی رسد. پس در اولین گام باید تلاش کنید که این پل بین شما و کودکتان بر قرار شود. به این روش : - با کیفیت ترین زمانی را که در آن حوصله ارتباط و بازی با کودک خود را دارید انتخاب کنید. - با کودک خود گفتگو کنید و همراه او بازی مورد علاقه او را انتخاب کنید. - در طول روز در طول زمانی که در بند یک انتخاب کرده اید با کودک خود بازی کنید (حداقل یک ساعت). شاید این مطالب به نظر شما ساده بیاید اما در حل مشکلات رفتاری کودکان این تکنیک کارایی زیادی دارد. در گام های بعدی: 1. زمانی که کودکتان عصبی شده و شروع به برابر پرت کردن اشیاء توسط او می کند، صبور بوده و زود از کوره در نروید. از چنین فرصت هایی برای آموزش کودک خود بهره گیرید. با آرامش با او صحبت کنید و به او بگوئید چگونه برای به دست آوردن خواسته های خود باید عمل کند. 2.کودکان از نوع برخورد اطرافیان، واکنش بعدی را انجام می دهند؛ بنابراین شایسته است گاه در مقابل برخی از رفتارها و واکنش های او بی تفاوت باشید تا آن رفتار در وی خاموش گردد؛ زیرا چه بسا توجّه شما خود به خود باعث تقویت رفتار در کودک گردد؛ به عنوان مثال وقتی کودک می بیند شما در برابر پرت کردن اشیاء توسط او برآشفته شدید تازه یاد می گیرد که برای آشفته شدن شما باید چه کند. 3. محرک ها را بشناسید . همه آدم ها نسبت به چیزهای حساس هستند و باعث عصبانیت و اذیت آنها می شود و کودکان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. شاید کودکان به اندازه بزرگسالان نتوانند ناراحتی های خود را به خوبی ابراز کنند، اما چیزهایی مثل دیر شدن غذا، ندیدن یک کارتون، یا حتی فراموش کردن داستان قبل از خواب، می تواند محرک خوبی برای بروز عصبانیت و انجام رفتارهای نادرست در آنها باشد. وقتی بدانید که کودکتان تحت برخی شرایط خیلی زود ناراحت می شود، باعث می گردد بتوانید از بروز این عصبانیت ها جلوگیری کنید یا حداقل خودتان را برای آن آماده کنید. 4. با توجّه به موقعیّتی که او اقدام به برابر پرت کردن اشیاء می کند، سعی نمایید در برخی از مواقع از روش محروم سازی به جای تنبیه کلامی و رفتاری برای کاهش رفتار نادرست فرزند خود بهره گیرید. به این صورت که پس از اقدام وی به برابر پرت کردن اشیاء توسط او ، به او اجازه ندهید با اسباب بازی، بازی نماید. به او توضیح دهید که چرا او را از اسباب بازی هایش محروم کردید. او را از اسباب بازی هایش دور کنید تا مهلت یابد که دریابد چرا او را از اسباب بازی هایش، دور نموده اید ( برای مدت زیاد او را از اسباب بازی ها دور نکنید؛ زیرا در این صورت فراموش می کند که چرا چنین رفتاری با او داشته اید). به وی بگویید که اگر به شما قول دهد که دیگر این کار را تکرار نکند او را به محل بازی باز می گردانید. 5. در تصمیم خود قاطع باشید؛ قبل از اینکه کودک را از کاری و یا شیئی منع کنید کمی تأمل نمایید و بیاندیشید که آیا انجام این کار برای کودک یا اطرافیانش ضرر و خطری دارد یا نه؟ اگر انجامش بلامانع بود اجازه دهید تا کودک به خواسته اش عمل کند قبل از اینکه با قشقرق و گریه مجوز انجامش را به زور از شما بگیرد. اما اگر تشخیصتان این بود که این کار به صلاح کودک نیست تصمیم خود را با صبر و قاطعیت عملی کنید و به هیچ وجه تسلیم گریه های کودک و یا پادرمیانی اطرافیان نشوید. 6.از امرو نهی زیاد و بی مورد بپرهیزید؛ در مواقعی که انجام فعالیتی برای کودک ضرر یا خطری ندارد به کودک آزادی عمل بدهید و او را محدود نکنید البته ممکن است بعضی از کارهای کودک در عین بی خطر بودن کمی مایه مشقت شما شود که در این موارد با صبرو بردباری باید با کودک مدارا کرد. 7. در مواقعی که تصمیمتان بر منع کودک می باشد برای اینکه به کودک آسیبی نرسد حواس او را با چیزهای دیگر پرت کنید در این سن کودک به راحتی از مسئله ای به مسئله دیگر ذهنش معطوف می شود کافی است ابتکار عمل را به دست گرفته و با چیزهایی که برای کودک جذابیت دارد او را سرگرم نمایید. 8.اگر بد رفتاری کودک نشانه اعتراض وی است؛ به او و اعتراضش گوش دهید؛ زیرا گاه بد رفتاری در بچه ها نشانه اعتراض آنهاست. این نوعی رفتار تلافی جویانه است که برخی از کودکان در پیش می گیرند؛ زیرا احساس می کنند فقط با اینگونه رفتارها است که می توانند نارضایتی خود را نشان دهند.

موفق باشید.